ساعات کار و اضافه کاری در قانون کار

کارگران و کارکنان هر مجموعه وظیفه دارند تا ساعات مشخصی را برای کارفرما کار کنند و مطابق با مدت زمان و میزان کار انجام شده، حقوق دریافت کنند. در برخی از اوقات افراد علاوه بر ساعاتی که باید در طول روز کار کنند، ساعات اضافه‌ای را نیز به کار کردن می‌پردازند که در واقع به آن اضافه کاری گفته می‌شود و دارای شرایط و قوانین ویژه‌ای است. 

بررسی ساعات کاری سال 1401
در این مقاله قصد داریم به نحوه محاسبه ساعات کاری کارگران در قانون کار و همچنین نحوه محاسبه حقوق اضافه کاری، بپردازیم.

ساعت کار هفتگی کارگران

طبق ماده 51 قانون کار، حداکثر ساعات کار روزانه 8 ساعت تعیین شده است و در همین تبصره گفته شده که مجموع ساعات کاری هفتگی برای کارگران برابر با 44 ساعت است.

ساعت کار روزانه کارگران
طبق ماده 62 قانون کار، روز جمعه روز تعطیلی کارگران با استفاده از مزد است. گفتیم که ساعات کار هفتگی کارگران 44 ساعت است، از آن جایی که در هفته 6 روز کاری داریم، بنابراین با تقسیم 44 بر 6 به عدد 7.33 می‌رسیم. با استفاده از این محاسبات ساعات کاری روزانه 7 ساعت و 20 دقیقه خواهد بود. البته در برخی از مشاغل این ساعات در بعضی روزها کمتر و در بعضی روزها بیشتر است، اما در مجموع در یک هفته به 44 ساعت می‌رسد.

ساعت کار ماهانه کارگران
طبق ماده 63 قانون کار، کارگران در روزهای جمعه، تعطیلات رسمی و روز کارگر (11 اردیبهشت)، بدون کار کردن مستحق دریافت مزد، مزایا و بیمه هستند. برای محاسبه ساعات کار ماهانه کارگران می‌توانیم تعداد روزهای کاری یک ماه را در عدد 7.33 ضرب کنیم، برای مثال در خرداد ماه سال 1401 تعداد روزهای جمعه و تعطیلات رسمی 6 روز است، بنابراین در این ماه 25 روز کاری وجود خواهد داشت. با ضرب 25 در 7.33، ساعات کاری آذر ماه که برابر است با 184 ساعت، مشخص می‌شود.

برای محاسبه این اعداد به عنوان حسابدار، می توانید در دوره عملی آموزش حسابداری پیمانکاری ثبت نام کنید. برای این کار کافی است تا روی لینک کلیک کنید تا در صفحه جدید، شرایط و هزینه ثبت نام به شما نمایش داده شود. 

چگونگی محاسبه اضافه کاری سال ۱۴۰۱
در صورتی که کارگر بیش از ساعات کار خود، مشغول به فعالیت و حضور در محل کار باشد، مشمول اضافه کاری خواهد شد. طبق قانون کار برای هر ساعت اضافه کاری ۱۴۰۰، کارفرما باید ۴۰ درصد از مزد هر ساعت کاری را به کارگر پرداخت کند. فرمول محاسبه اضافه کاری ۱۴۰۱ به شرح زیر است.

فرمول محاسبه ساعت اضافه کاری
یکی از عوامل موثر بر محاسبه ساعت اضافه کاری، نرخ ساعت کاری است. با توجه به این موضوع، باید نرخ یک ساعت کار کارگر حساب شود و به ازای هر یک از ساعات اضافه کاری، علاوه بر نرخ عادی مزد، ۴۰ درصد از نرخ عادی را هم به عنوان دستمزد پرداخت کرد.

در حقیقت فرمول اضافه کاری، دستمزد یک ساعت کار معمولی ضربدر ۱.۴ است.

( حقوق یک ساعت اضافه کار= حقوق یک ساعت کار عادی * ۱.۴)

آیا صرف غذا و استراحت جزو ساعات کارکرد کارگر است؟
با توجه به ماده ۵۱ قانون کار، ساعات کار در حقیقت مدت زمانی است که کارگر نیرو و زمان خودش را در اختیار کارفرما قرار می‌دهد. بنابراین به طور قانونی، اوقات صرف غذا و استراحت جزو ساعات کار محسوب نمی‌شود. بدیهی است که اگر در کارگاهی زمان استراحت و ناهار جزو ساعات کار ‌باشد، عرف و رویه مذکور کماکان معتبر خواهد بود. همچنین ساعتی که کارمند یا کارگر در رفت و آمد است، جزو ساعات کاری او حساب نمی شود.

نکته: برای ماه مبارک رمضان کارفرما موظف است مدتی از اوقات کار را برای نماز و صرف افطار یا سحری در نظر بگیرد.

یکی از حقوقی که کارفرمایان در مقابل کارگران باید رعایت کنند، بیمه است. هر کارفرما موظف است کارگر خود را بیمه کند. برای اطلاعات بیشتر در این باره می‌توانید مقاله بیمه کارگری را مطالعه نمایید.